QĐND Online – Sáng 27-11, ngày làm việc cuối cùng của kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa 13, Quốc hội làm việc tại hội trường, biểu quyết thông qua Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi) và biểu quyết thông qua Nghị quyết về công tác phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, công tác của Viện Kiểm sát nhân dân, của Tòa án nhân dân và công tác thi hành án năm 2016.

Theo Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) do Ủy viên Ủy ban TVQH, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện trình bày, ngày 30-10-2015, Quốc hội đã thảo luận ở Hội trường về dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) (BLHS). Về cơ bản, các vị đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tán thành với nội dung của dự thảo và cho rằng, dự thảo BLHS đã tiếp thu nhiều ý kiến của nhân dân và ĐBQH tại kỳ họp trước cũng như tại Hội nghị ĐBQH chuyên trách, đồng thời, các ĐBQH cũng đóng góp thêm ý kiến vào các điều, khoản cụ thể của dự thảo.

Về Trách nhiệm hình sự của pháp nhân và phạm vi trách nhiệm hình sự của pháp nhân (các Điều: 2, 8, 33, 75 và 76), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cho biết, nội dung này, Ủy ban TVQH cho rằng: Quy định TNHS của pháp nhân là nội dung mới trong lần sửa đổi này. Đây là vấn đề đã được Chính phủ nghiên cứu cả về lý luận và thực tiễn. Việc bổ sung quy định này vào BLHS là cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu phòng, chống tội phạm trong tình hình mới, nhất là đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật về kinh tế và môi trường của pháp nhân và để bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật. Kết quả lấy ý kiến nhân dân và lấy ý kiến của ĐBQH bằng phiếu cho thấy, đa số đều tán thành việc bổ sung quy định TNHS và phạm vi chịu TNHS của pháp nhân như dự thảo BLHS. Vì vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội bổ sung vào dự thảo BLHS quy định về TNHS của pháp nhân.

Quốc hội biểu quyết thông qua Bộ luật Hình sự (sửa đổi) với 84,01% đại biểu tán thành. Ảnh: Cổng TTĐT

Về phạm vi chịu TNHS của người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi tại Điều 12, nhiều ý kiến tán thành quy định cụ thể các tội danh mà người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu TNHS nhưng đề nghị rà soát để tránh bỏ lọt tội phạm; một số ý kiến đề nghị giữ như quy định của BLHS hiện hành. Ủy ban TVQH nêu rõ: Việc quy định cụ thể các tội danh mà người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu TNHS nhằm bảo đảm tính minh bạch, nhân đạo trong xử lý đối với đối tượng này theo tinh thần của Hiến pháp và Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em. Quy định như dự thảo còn có tác dụng phòng ngừa tội phạm đối với người chưa thành niên. Do đó, đề nghị Quốc hội cho tiếp thu theo loại ý kiến thứ nhất, đồng thời, tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát khoản 2 Điều 12 để bổ sung thêm các tội danh mà người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu TNHS gồm: Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi (Điều 142); Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi (Điều 144); Tội mua bán người (Điều 150); Tội mua bán người dưới 16 tuổi (Điều 151); Tội tổ chức đua xe trái phép (Điều 265).

Về bỏ hình phạt tử hình ở một số tội, tại Báo cáo giải trình số 979/BC-UBTVQH13, trên cơ sở kết quả lấy ý kiến nhân dân và ý kiến ĐBQH tại kỳ họp thứ 9, Ủy ban TVQH dự kiến bỏ hình phạt tử hình ở 09 tội danh để xin ý kiến của Quốc hội. Qua thảo luận tại tổ và tại hội trường, đa số ĐBQH cho rằng, trong điều kiện hiện nay, việc giảm hình phạt tử hình là cần thiết. Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho bỏ hình phạt tử hình đối với 07 tội danh như Dự thảo BLHS. Trong số các tội danh trên, một số vị ĐBQH không tán thành hoặc đề nghị cân nhắc việc bỏ hình phạt tử hình ở Tội cướp tài sản vàTội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia.

Về vấn đề này, UBTVQH giải trình như sau: Đối với Tội cướp tài sản, nếu hành vi phạm tội cố ý xâm phạm tính mạng của nạn nhân để chiếm đoạt tài sản thì người phạm tội bị xử lý về Tội cướp tài sản vàTội giết người (đã có hình phạt tử hình); đối với Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia, nếu không có mục đích chống chính quyền nhân dân thì việc quy định hình phạt tù 20 năm, tù chung thân cũng là nghiêm khắc và đáp ứng yêu cầu phòng, chống tội phạm. Trường hợp phạm tội có mục đích chống chính quyền nhân dân thì sẽ bị truy cứu TNHS về Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114); nếu nhằm gây ra tình trạng hoảng sợ trong công chúng thì sẽ bị truy cứu TNHS về Tội khủng bố (Điều 299), các tội danh này thuộc Chương các tội xâm phạm an ninh quốc gia và đều có hình phạt cao nhất là tử hình. Do vậy, không nhất thiết phải giữ hình phạt tử hình ở Điều 168 và Điều 303.

Đại biểu Quốc hội bấm nút biểu quyết thông qua Bộ luật Hình sự (sửa đổi). Ảnh: Cổng TTĐT

Về quy định không áp dụng hình phạt tử hình và không thi hành án tử hình tại Điều 40, nhiều ý kiến tán thành quy định tại khoản 3 Điều 40 Dự thảo; có ý kiến đề nghị vẫn áp dụng hình phạt tử hình với người từ đủ 75 tuổi trở lên nếu phạm tội xâm phạm an ninh quốc gia, giết người, tội phạm về ma túy. Ủy ban TVQH cho rằng, việc quy định không áp dụng hình phạt tử hình đối với người từ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử và không thi hành án tử hình đối với người từ 75 tuổi trở lên thể hiện tính nhân đạo, chính sách khoan hồng của Nhà nước ta. Vì vậy, đề nghị Quốc hội cho giữ như Dự thảo (khoản 2 và khoản 3 Điều 40).

Có ý kiến đề nghị xác định cụ thể tình tiết “chủ động khắc phục cơ bản hậu quả của tội phạm do mình gây ra…” tại điểm c khoản 3 Điều 40 dự thảo Luật. Tiếp thu ý kiến ĐBQH, Ủy ban TVQH đã chỉ đạo chỉnh lý theo hướng, không thi hành án tử hình đối với người bị kết án nếu “Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn”. Đoàn thư ký kỳ họp cũng đã gửi phiếu xin ý kiến ĐBQH, kết quả cho thấy, đa số ĐBQH tán thành quy định này. Vì vậy, đề nghị Quốc hội cho giữ quy định tại điểm c khoản 3 Điều 40 dự thảo Luật.

Ngoài ra, các đại biểu còn cho ý kiến về nhiều nội dung, điều khoản khác của dự thảo Luật: về giảmmức hình phạt đã tuyên tại Điều 63; về tha tù trước thời hạn (Điều 66); các tội xâm phạm an ninh quốc gia (Chương XIII)…

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) gồm 26 chương, 426 điều và được 415/435 ĐBQH có mặt tán thành (đạt 84,01% tổng số ĐBQH); có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2016. Tiếp đó, các ĐBQH đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc thi hành Bộ luật Hình sự.

* Về Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi), theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cũng có nhiều ý kiến đại biểu đóng góp cho dự thảo, về các nội dung như: Về việc bổ sung cơ quan Thuế là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra (Điều 35); về trường hợp phải chỉ định người bào chữa (Điều 76); về việc bỏ quy định cấp Giấy chứng nhận người bào chữa và thay bằng thủ tục đăng ký bào chữa (Điều 78); Về quyền khai báo, trình bày ý kiến của người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo (các điều 58, 59, 60 và Điều 61); Về trình tự xét hỏi tại phiên tòa (Điều 307);  về thời hạn tạm giam (Điều 173); về phạm vi sửa bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật (Điều 388)…

Về bắt buộc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung bị can tại Điều 183, nhiều ý kiến ĐBQH tán thành với phạm vi bắt buộc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung như dự thảo. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến ĐBQH không tán thành với phạm vi bắt buộc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung như dự thảo, đề nghị thu hẹp hơn, chỉ áp dụng trong các trường hợp hỏi cung bị can về tội đặc biệt nghiêm trọng, bị can kêu oan, không nhận tội hoặc đối với vụ án phức tạp mà dư luận quan tâm để bảo đảm tính khả thi, tránh lãnh phí.

Đại biểu Quốc hội bấm nút biểu quyết thông qua dự thảo Bộ luật tố tụng hình sự (sửa đổi). Ảnh: Cổng TTĐT

Do ý kiến ĐBQH còn khác nhau, UBTVQH đã lấy phiếu xin ý kiến các vị ĐBQH, kết quả như sau: Có 45,95% ý kiến ĐBQH trên tổng số ĐBQH tán thành với phạm vi bắt buộc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung như dự thảo; có 34% ý kiến ĐBQH trên tổng số ĐBQH đề nghị chỉ bắt buộc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung bị can trong trường hợp bị can về tội đặc biệt nghiêm trọng, bị can kêu oan, không nhận tội hoặc đối với vụ án phức tạp mà dư luận quan tâm.

Ủy ban TVQH nhận thấy, việc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung nhằm bảo đảm minh bạch quá trình hỏi cung, bảo vệ bị can, chống bức cung, dùng nhục hình, bảo vệ quyền con người, quyền công dân theo yêu cầu Hiến pháp, đồng thời bảo vệ người hỏi cung, tránh bị vu cáo là cần thiết. Để bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, tránh lãng phí, phù hợp với điều kiện nước ta, dự thảo luật quy định việc hỏi cung bị can tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở Cơ quan điều tra phải được ghi âm, ghi hình là phù hợp; còn tại các địa điểm tiến hành điều tra khác thì chỉ ghi âm hoặc ghi hình theo yêu cầu của bị can, của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Tiếp thu đa số ý kiến ĐBQH, Ủy ban TVQH đề nghị giữ quy định về phạm vi bắt buộc phải ghi âm hoặc ghi hình tại khoản 6 Điều 183 Dự thảo luật như sau:

“Việc hỏi cung bị can tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh.

Việc hỏi cung bị can tại các địa điểm khác được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh theo yêu cầu của bị can, của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng”.

Tuy nhiên, để thực hiện quy định này cần có hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền về trình tự, thủ tục việc bảo quản, sử dụng, lưu trữ kết quả ghi âm, ghi hình việc hỏi cung trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. Đồng thời do phải có thời gian để đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, đào tạo đội ngũ cán bộ thì cần có lộ trình thực hiện việc ghi âm, ghi hình.

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Bộ luật Tố tụng Hình sự (sửa đổi) gồm 37 chương, 510 điều và được 423/425 ĐBQH có mặt tán thành (đạt 85,63% tổng số ĐBQH); có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2016. Ngay sau đó, các đại biểu đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc thi hành Bộ luật Tố tụng hình sự với 429/430 ĐBQH có mặt tán thành (đạt 86,84% tổng số ĐBQH).

* Tiếp đó, các đại biểu đã biểu quyết thông qua 4 điều của Nghị quyết về công tác phòng chống vi phạm pháp luật và tội phạm, công tác của Viện Kiểm sát nhân dân, của Tòa án nhân dân và công tác thi hành án năm 2016 với 410/411 ĐBQH có mặt tán thành (bằng 83% tổng số ĐBQH) và thảo luận tại hội trường về dự án Luật Tiếp cận thông tin.

Nguồn: www.qdnd.vn